در پی یلدا
توجه کردین وقتی از یک رابطه ای ناراحتیم میگیم چرا "سرد" برخورد میکنی؟
علت ترس یا ناراحتی ایرانیا از زمستون و سرما رو میشه تو این جستجو کرد که در این فصل برف های چند متری و یخبندان ها و خشکی درختان و. با کمبود آذوقه در طول زمستون مواجه بشن و در پسوند این ی و غارت گری باعث شده زندگی به شدت سخت بشه و برای همین مردم شروعِ این روزهای ترسناک و اولین شب زمستون یعنی سرد ترین و طولانی ترین شب سال رو کنار هم جمع بشن تا باعث دلداری همدیگه بشن.
و یلدا در ابیات شعرای قدیم مفهوم خوبی رو القا نمیکنند مانند ابیات زیر
صحبت حکام ظلمت شب یلداست/نور ز خورشید جوی بو که برآید #حافظ
باد آسایش گیتی نزند بر دل ریش/صبح صادق ندمت تا شب یلدا نرود #سعدی
دود خشمش روز روشن را شب یلدا کند #منوچهری
هجرانت ای دلبر شب یلداست پنداری/ وقت نوروز و دیوار تو عید ماست پنداری #اوحدی
چو درد من سری پیدا ندارد/ شب یلدای من فردا ندارد #عطار
در بیت اوحدی مراغه ای هجران رو به شب یلدا و و بهار رو به دیدار یار تشبیه میکنه که نمونه بارز مذمومی فصل سرما و شروعش یلداست که نهایتا با بهار تموم میشه .
و ستایش بهار در ادبیات قدیم و معاصر ایرانیا همیشه مرسوم بوده چرا که فصل بهار پایان این فصل سهمگینه و این تمجید به حدیه که اون رو عید خطاب میکردند.
اما در زمان معاصر که دنیای مدرنیته برای ما امکاناتی رو فراهم اورده که میتونیم زمستون رو مثل بقیه فصلا زندگی کنیم و دیگ مث قدما دغدغه آذوقه نداشته باشیم و این ارتباطات بین المللی باعث شده چیزهایی رو تو زمستون استفاده کنیم که در زمان قدیم تو این فصل یافت نمیشدن.
و از این جهت دیگ ترس های قدیمی از بین رفتند اما اون دورهمی همچنان باقی موند و و دیگ از دلداری به جشن و خوشی تبدیل شد و دیگ شعرای معاصر از شب یلدا به خوبی یاد میکنن و مردم هم این روز رو به هم تبریک میگن.
نکته جالب دیگه اینکه من از جنوب اومدم از جایی که تا قبل از فضای مجازی و تلوزیون اسمی از شب یلدا وجود نداشته چه برسه به اینکه اونو جشن بگیرن !!
خب بر اساس گفته های بالا بیایم اینو تفسیر کنیم که چرا این مردم با یلدا بیگانه ان؟
جنوب که گرم و خشکه و و در هیچ دوره تاریخی شاهد برف ها چند متری و یخبندان نشده. حتی فصل زمستون هم آنچنان براش اهمیت نداره و و یه جورایی زمستون و بهارش درهم ادغام شده مثلا وقتی که نوروز بقیه مناطق شروع میشه ما داریم فصل بهار رو پشت سر میذاریم.
تازه از بس گرمای تابستون زیاد بوده که شاید مردم بیشتر مشتاق زمستون بودن و دیگ ترس از سرما معنا نداشته برای همین هیچ روز یلدایی در این فرهنگ پیدا نمیشه و چون در حافظه تاریخی و فرهنگی من خاطره ای در ارتباط با این روز ندارم برای همین از این جهت هیچ ارتباطی با چنین روزی برقرار نمیکنم و این یک مسئله عادی است.
در این نوشته میتونید به تاثیر جغرافیا بر اداب رسوم و همچنین به دگرگونی مفهوم اداب و رسوم در طول تاریخ توجه کنید.
اما نکته اخر اینکه خوشحالم برخی هموطنانم یک روز بیشتر از من برای خوشحالی و شادی دارند و این شادی رو بهشون تبریک میگم.
تصویر بعد مربوط به روستا کوشک در زمانی تقریبا مترادف با همین زمان در چند سال پیشه که نشون میده این فصل ما تقریبا به چه صورته.
ممنونم از همراهیتون تا اینجا
فرید کوشکی زاده
۱دی ماه ۹۸
فرید کوشکی زاده
رو ,شب ,یلدا ,فصل ,زمستون ,بهار ,شب یلدا ,و این ,و دیگ ,و و ,این فصلمنبع